جام جهان نما

 

آنچه از دیرباز باعث پیشرفت انسان بوده آرزوهای او و میل رسیدن به این آرزوها بوده است، شاید در فیلم‌های علمی تخیلی خودرویی را دیده باشید که بدون نیاز به راننده حرکت می‌کند و با مسافرانش صحبت می‌کند و با استفاده از نقشه‌های ماهواره‌ای بهترین مسیر را می‌یابد یا رباتی که کارهای خانه را انجام می‌دهد، دوست و هم صحبت یک کودک نیز هست. داشتن چنین امکاناتی برای انسان امروزی که زندگی او با کامپیوتر و سیستم‌های خودکار گره خورده است، جالب است. تمام این کارها و بسیاری دیگر حاصل کار علم نوظهور هوش مصنوعی است، علمی که آینده انسان را دچار تحولی بزرگ خواهد کرد.

 

باوجود این‌که هوش مصنوعی از علوم جدید است ولی برای مطالعه تاریخچه‌ای از آن باید به قبل از میلاد مسیح برگردیم! زمانی که ارسطو تفکر عقلانی و استدلال منطقی را پایه‌ریزی کرد. ارسطو را می‌توان اولین کسی دانست که مجموعه دقیقی از قوانین حاکم بر بخش عقلانی ذهن را تدوین کرد. اولین تلاش‌ها در این زمینه پس از جنگ جهانی دوم آغاز شد و اصطلاح هوش مصنوعی اولین بار توسط جان‌مک کارتی (John McCarthy) در کنفرانسی در دانشگاه دارتموث استفاده شد. از آن زمان تاکنون تحقیقات و کارهای بزرگی در این زمینه انجام شده است و پیشرفت‌های زیادی داشته است که پیش‌بینی می‌شود در آینده نیز این روند ادامه پیدا کند.

هوش مصنوعی همراه با زیست‌شناسی ملکولی، رشته‌هایی هستند که دانشمندان دیگر رشته‌ها بیشترین علاقه را برای فعالیت در آنها دارند. یک دانشجوی رشته فیزیک ممکن است با خود بیندیشد که تمام نظریات ارزشمند، قبلا توسط گالیله، نیوتن، اینشتین و بقیه بیان شده است، ولی رشته هوش‌مصنوعی هنوز برای چندین اینشتین، به صورت تمام‌وقت جای کار دارد.

در ادامه تعریفی از هوش مصنوعی ارائه می‌دهیم سپس چند کاربرد از هوش مصنوعی را ذکر خواهیم کرد.

تعریف هوش مصنوعی

شاید در ابتدا بهتر است این سوال را بپرسیم که هوش و هوشمندی چیست؟ این یک سوال پیچیده است و جواب دقیقی ندارد، ولی می‌توان چند تعریف برای آن ذکر کرد: توانایی مواجهه با موقعیت‌های جدید، توانایی حل مسائل و مشکلات، توانایی پاسخگویی به سوالات و طراحی راه حل برای آنها و... حال با دانستن تعریفی از هوش می‌توانیم تعاریفی ساده از هوش مصنوعی بیان کنیم:

هوش مصنوعی مطالعه سیستم‌هایی است که طوری عمل می‌کنند که به نظر هوشمند می‌رسند.

یا هوش مصنوعی، مطالعه روش‌هایی است برای تبدیل کامپیوتر به ماشینی که بتواند اعمال انجام شده توسط انسان را انجام دهد. (با همان سطح هوشمندی) پس هر چیزی را که دارای هوشمندی باشد یک عامل هوشمند می‌نامیم.

کاربرد‌های هوش مصنوعی

رباتیک:

یک نمونه پیشرفته از ربات‌ها ربات Asimo ساخت شرکت Honda است، Asimo یک ربات انسان نماست که می‌تواند راه برود، بدود، از پله‌ها بالا برود، یک سری دستورهای ساده را بفهمد و اجرا کند. Asimo شناخت خوبی از محیط خود و قدرت تشخیص چهره افراد محدودی را نیز دارد. او تازه 10 ساله شده و در جشن تولدش از مهمان‌ها به گرمی پذیرایی کرده!

این ربات در آینده قادر به انجام کار‌های بیشتری خواهد بود او خواهد توانست افراد سالمند را در کارها یاری دهد و کارهایی که برای انسان سخت و خطرناک هستند مانند کار با مواد شیمیایی و آتش زا را انجام دهد.

اطلاعات و جزئیات بیشتر در مورد Asimo را می‌توانید در سایتش بیابید:

http://asimo.honda.com

پردازش زبان طبیعی:

سایفر با طرف مقابل از طریق چت ارتباط برقرار می‌کند او دارای شخصیت است به طور مثال اگر طرف مقابل به او حرف زشت بزند ناراحت می‌شود یا حتی قهر می‌کند! از طرف دیگر ممکن است عاشق هم بشود! سایفر بعضی اوقات سوال هم می‌پرسد و با توجه به جوابی که می‌گیرد به اطلاعات خود می‌افزاید. نکته جالب دیگر در مورد این ربات اطلاعات کامل او در زمینه فیلم و موسیقی و استعداد قابل توجهش در ریاضیات است. سایفر می‌تواند نوع شخصیت طرف مقابل را تا حدودی با توجه به جواب هایش حدس بزند. برای چت کردن با این ربات کافی است شناسه یاهوی او را به فهرست خود اضافه کنید.

انواع ربات‌ها مانند سایفر را می‌توانید از سایت http://demo.vhost.pandorabots.com پیدا کنید یا حتی برای خود یک ربات مجازی تربیت کنید!

شناسایی الگو:

OCR می‌تواند دستنوشته‌ها یا متن‌های پرینت‌شده را به فایل‌های قابل ویرایش تبدیل کند، اگر می‌خواهید چند صفحه از یک کتاب را در وبلاگ خود قرار دهید به جای تایپ آن می‌توانید صفحه‌ها را اسکن کنید و از نرم افزار OCR استفاده کنید.

کاربردهای هوش مصنوعی به همین جا ختم نمی‌شود، در هر زمینه که فکرش را بکنید هوش مصنوعی می‌تواند دخیل باشد، امروزه هوش مصنوعی در همه علوم کاربرد وسیعی دارد، به طور مثال در صنایع خودروسازی، صنایع سنگین، کشاورزی، پزشکی، حقوق و قضاوت و... در شماره‌های آینده منتظر مطالب جالبی از هوش مصنوعی باشید.

منابع و مراجع:

Artificial intelligence: a modern approach by Stuart Russell and Peter Norvig

Artificial Intelligence Illuminated by Ben Coppin

http://artificial.ir/intelligence/

Wikipedia the Free Encyclopedia

هدف از شناسایی الگو شناسایی الگوهای ورودی به سیستم مانند تشخیص کاراکتر است. در این زمینه نرم‌افزارهایی ساخته شده‌اند که مشهورترین آنها
(OCR (Optical Character Recognition است. در ارتباط بین افراد و کامپیوتر مورد بررسی قرار می‌گیرد، هدف اصلی و نهایی آن توانایی برقراری ارتباط با کامپیوتر با زبان‌هایی مثل انگلیسی یا فارسی و پاسخ کامپیوتر به همان زبان است (این ارتباط می‌تواند گفتاری یا شنیداری باشد). تاکنون ربات‌های بسیاری (از نوع مجازی) ساخته شده‌اند که این ویژگی را دارند تا با مخاطب ارتباط برقرار کنند. اولین ربات ایرانی که قدرت دارد به زبان فارسی صحبت کند(!) سایفر نام دارد. ربات یک عامل هوشمند مجازی یا مکانیکی است که معمولا توسط یک کامپیوتر یا قطعه برنامه‌نویسی شده الکترونیکی هدایت می‌شود، رباتیک که علم طراحی و ساخت ربات‌هاست بیش از هر چیزی به هوش مصنوعی وابسته است، ربات‌ها در بسیاری از موارد نیاز به هوشمندی دارند که از آن جمله می‌توان به مواردی مانند مسیریابی، جا به‌جا کردن اشیا، این‌که درکی از محیط خود داشته باشند و بتوانند برای حرکت به سوی نقطه خاصی برنامه‌ریزی کنند، اشاره کرد.